Concorde Yanılgısı hayatı zorlaştırır mı?

Peki adı neden Concorde Yanılgısı? 1950’li yıllarda İngiltere ve Fransa birlikte sesten hızlı uçaklar yapmaya karar veriyor ve anlaşma-uyum anlamlarına gelen “Concorde” adında jetler yapmaya başlıyorlar. Ancak deneme uçuşlarında yüksek yakıt maliyeti ve düşük yolcu kapasitesi nedeniyle proje başarısız bulunuyor. Yeterli güvenliği de olmadığı düşünülen Concorde jet için çok fazla masraf edildiği göz önünde bulunduruluyor ve bir süre daha üretime devam ediliyor. Ancak 25 Temmuz 2000 tarihinde Concorde jeti düşüyor ve 113 kişi yaşamını yitiriyor. Uçağı emekliye ayırıyorlar.

Concorde Yanılgısı ismi ilk kez bir Zoolog olan Alex Kacelnik tarafından ortaya atılmış. Kacelnik, hayvanları incelediğinde eş bulup yuva kurmak için çok fazla sorumluluk altına girdiklerini, karşılarına çıkan engellerde karar verirlerken ise genellikle yuvayı terk eden eşin daha az özveride bulunan ve daha az emek harcayan eş olduğunu görmüş.

“Batık Maliyet Teorisi” olarak davranış ekonomisinde isim bulan Concorde yanılgısı, yüksek ücretlerle yapılan transferlerde futbolcuların başarısız olmalarına rağmen yine de takımda tutulmalarını da açıklıyor.

İnsan ilişkilerinde genellikle maddi yatırım yapan, manevi olarak çok fazla fedakarlıkta bulunan taraf bu yangılıya düşüyor. İlişki kendisini yıpratıyor, zarar veriyor dahi olsa vazgeçemiyor. Burada kilit nokta ise ilişkinin “umut verici” olması ile “umutsuz vaka” olması arasındaki farkı iyi anlayabilmek. Bunu açıklayan çok güzel bir sözümüz var bizim:

“Zararın neresinden dönsen kardır.” Dostoyevski ise şöyle özetlemiş Concorde Yanılgısını: Yanlış trene bindiğinizde ilk istasyonda inmeye çalışın, çünkü mesafe ne kadar artarsa, dönüş maliyeti de o kadar artar!..